4 rodzaje Yerba Mate z Brazylii

22 lutego 2019, w kategorii: Brazylia, chimarrao, rodzaje Yerba Mate, wiedza
flaga Brazylii

Największy kraj Ameryki Południowej słynie głównie z produkcji i masowego spożywania Chimarrão. Ale zawdzięczamy mu również inne, popularne u nas typy mate: Terere, TIPO PU1 i eksportową "Zieloną" Mate. Wiesz, czym się różnią? Umiesz je rozpoznać? W artykule wyjaśniamy różnice.

Wokół yerb produkowanych w Brazylii narosło w naszym kraju sporo mitów. I nie ma co się dziwić, bo patrząc na różnorodność produktów z ostrokrzewu powstających w tym olbrzymim kraju łatwo można się pogubić. Wprawdzie mate wytwarza się zawsze z tej samej rośliny Ilex paraguariensis, jednak sposób obróbki materiału roślinnego daje możliwość tworzenia bardzo różnych typów produktu finalnego.

Zacząć należy od nazewnictwa. W Brazylii język urzędowy to portugalski, dlatego nasz ulubiony napar zwie się tam Erva Mate (erva z port. Zioło). Jest to kluczowa informacja, ponieważ nie powinno się w rozmowie z miejscowymi używać określenia Yerba Mate. Dlaczego? Ta nazwa kojarzy im się mocno z czasami kolonializmu. Hiszpańscy najeźdźcy jako pierwsi zaczęli używać określenia Yerba Mate (yerba to hiszpańskie słowo).

Na południu Brazylii, w krainie Gauchos (odpowiednicy północnoamerykańskich kowbojów), najczęściej używa się po prostu zwrotu Mate.

Przejdźmy już do sedna sprawy sprawy, czyli jakie mate zawdzięczamy Brazylijczykom?


Erva Mate Chimarrão - pylasta i soczyście zielona

susz mate chimarrao

Najbardziej rozpoznawalnym gatunkiem mate z Brazylii jest chimarrão. Charakteryzuje się suszem złożonym głównie ze zmielonych na pył listków oraz dodatku większych kawałków gałązek.

Nie jest w ogóle leżakowana, co sprawia, że chimarrão posiada niepowtarzalną, jaskrawo zieloną barwę i świeżo trawiasty, lekko słodki smak. Często suszona jest gorącym powietrzem.

Brazylijski gaucho z cuią pełną chimarrao

Ten susz można zalewać nawet kilkadziesiąt razy, jednak mocna pylastość wymaga odpowiedniego sposobu przyrządzenia oraz odpowiedniej rurki.

Więcej na temat przyrządzania chimarrão.

Bombillę nazywa są w Brazylii bomba. Egzemplarze produkowane do picia chimarrão posiadają okrągły, spłaszczony filtr z dużą ilością dziurek. Natomiast najbardziej popularnym naczyniem są tutaj cuie, wytwarzane ze specjalnych odmian tykwy o grubych ściankach i szerokim kołnierzu u góry. Ostatnio coraz większą sympatią cieszą się również naczynia ze szkła w kształcie oryginalnych cui.

Poczytaj więcej o chimarrão.


Terere - stworzona do walki z upałem

susz mate terere

W paczce ervy z napisem "terere" znajdziemy żywo zielone, średnio cięte liście, sporo gałązek i niewiele pyłu. Smak yerby zwykle jest w nich łagodny i zamaskowany przez kreatywnie dobierane dodatki. Ananas, brzoskwinia, limonka, cytryna, truskawki, borówki - to tylko część smaków, nieraz uzupełnianych odświeżająca miętą czy innymi ziołami.

Nie ma tutaj co liczyć na dużą moc - wszak ten typ stworzony jest, by chłodzić przegrzanych mieszkańców kraju samby. Jak sama nazwa wskazuje, odmiany Terere przeznaczone są do przyrządzania terere, czyli yerby na zimno. Ale równie dobrze, można je zalewać gorącą wodą - tak też pysznie smakują!

Mieszkaniec Pantana w Brazylii z mate w rogu byka

Ciekawostką jest fakt, że do dziś istnieje między Brazylijczykami i Paragwajczykami spór o to, kto wynalazł terere. Jedno jest pewne - oba te kraje lubią mate na zimno.

Jak pije się terere w Brazylii?

Tradycyjnym naczyniem do ervy na zimno jest róg byka - guampa. Jednak obecnie, te naturalne pojemniki używane są w Brazylii coraz rzadziej.

Niestety ten materiał jest bardzo wrażliwy na temperaturę. Guampa nie nadaje się więc do przygotowywania mate na gorąco!

Większą popularnością cieszą się zamienniki z innych materiałów. Naczynia z rogów byka mają charakterystyczny kształt łuków; na wzór tego kształtu tworzone są inne naczynia z drewna palo santo, szkła, metalu INOX lub aluminium, a nawet z plastiku.


TIPO PU1, czyli "urugwajska" Yerba Mate

susz urugwajskiej mate

Co ciekawe, w Urugwaju, który jest krajem o największym na świecie spożyciu mate na osobę, praktycznie nie ma plantacji ostrokrzewu paragwajskiego. Dlatego niemal całe zapotrzebowanie na susz pokrywa import z Brazylii.

Brazylia jest producentem niemal każdej yerby urugwajskiej. Zwykle oznaczona jest ona na paczkach symbolem TIPO PU1 lub napisem EXPORT. Ten typ mate raczej nie jest popularny w kraju produkcji.

akcesoria do picia yerba mate w Urugwaju

Susz w typie urugwajskim to bardzo drobno zmielone listki i dużo pyłu, bez gałązek. Charakteryzuje się zielonym, stonowanym kolorem i świeżym aromatem przywodzącym na myśl suche siano leżące latem na łące.

Podobnie jest w smaku: łagodny, trawiasto siankowaty z małą ilością goryczki, czasem przebijają się też lekko kwaśne nuty. TIPO PU1 suszone są najczęściej tradycyjnie dymem, jednak krótki, kilkumiesięczny zaledwie okres leżakowania wystarcza, by nie było to zbyt odczuwalne w naparze. I niech Was nie zmyli lekki smak - TIPO PU1 w większości przypadków odznaczają się wysoką mocą działania!

Jak się pija tą mate w Brazylii? W zasadzie nie pija się:)

Jak się pije TIPO PU1 w Urugwaju?

Mieszkańcy tego niewielkiego kraju uwielbiają naturalne tykwy - ale od strony ogonka! Widać na ulicach tykwy w skórze na stojaczkach oraz zdobione poronga, a nawet naczynka z tykwy umieszczonej w byczym kopycie (tak, serio!). Urugwajczycy cenią sobie również bombille z aplaki z łyżeczkowym filtrem.


"Zielona" Mate - 100% produkt exportowy za ocean

susz mate green

Ten Brazylijski produkt już w ogóle nie jest pity w Brazylii. Co więcej, nie jest on również pijany w całej Ameryce Południowej! Wszystko idzie na export do innych kontynentów.

Grubo pocięte listki o zielonej barwie (również wynik braku leżakowania) - przeważnie same lub z niewielką domieszką gałązek to towar produkowany wyłącznie na export oznaczony typem Mate Verde / Mate Green (tak, taką samą nazwę mają polskie marki produkowane na bazie tego suszu). Praktycznie nie zawiera pyłu - to produkt stworzony pod europejskie gusta.

Suszony w Brazylii gorącym powietrzem i odpowiednio pocięty materiał płynie następnie w wielkich workach do kraju docelowego, gdzie jest konfekcjonowany. Najczęściej trafia do Europy, USA lub do Chin, które raczej sprzedają go dalej do herbaciarni i mniejszych wytwórców na całym świecie.

Łagodny, trawiasty smak sprawia, że susz ten jest świetnym materiałem na mieszanki smakowe. Dlatego na jego bazie powstaje ogromny wachlarz wariacji owocowo-ziołowych, którego producenci prześcigają się w wymyślaniu coraz to nowych smaków.

Klasyczna "Zielona" mate może być w miarę mocna w działaniu, ale mieszanki są raczej słabe.

Jak się pije tą mate?

Grubo cięty susz bez pyłu nie jest wymagający - idealnie sprawdza się dla początkujących. Stąd najczęściej widzimy "Zieloną" mate zaparzaną w naczynkach ceramicznych z prostymi, chińskimi rurkami.


Brazylijska Erva Mate w liczbach

Wiemy już, że Brazylia produkuje kilka zupełnie różnych rodzajów mate. Zobaczmy teraz rozmach tej produkcji.

Produkcja

Brazylia wyprodukowała w 2020 roku 935 tys. ton yerbowego surowca. Stanowi to 50% światowej produkcji Yerba Mate! Za pozostałą część odpowiada Argentyna - 812 tys. ton (42%) i Paragwaj - 150 tys. ton (8%)1.

Głównymi producentami są południowe stany Brazylii (dane za rok 2020):
  • Parana (600,5 tys. ton/rok) - z czego 372 tys. ton pochodzi z upraw leśnych;
  • Rio Grande do Sul (241 tys. ton/rok);
  • Santa Catrina (110 tys. ton/rok);
  • Mato Grosso do Sul (1,5 tys. ton/rok)1.
Powyższe dane dotyczą wagi świeżego surowca, a nie finalnego produktu. Zazwyczaj z 3 kg materiału roślinnego powstaje około 1 kg gotowego suszu.

mapa, gdzie w Brazylii produkuje się mate

Eksport

Z kolei na eksport w 2020 roku Brazylia przeznaczyła 49 tys. ton gotowego produktu1 (zapaczkowana yerba) wraz z półgotowym suszem - tzw. cancheado (czyt. kanszado), czyli wysuszony materiał roślinny po wstępnym zmieleniu (grube liście i łodyżki), a przed finalnym mieleniem (docelowa gradacja).

Największymi importerami brazylijskiej mate są Urugwaj (32,2 tys. ton), Argentyna (11,1 tys. ton), Syria, Chile, USA, Francja i Hiszpania. Szybko jednak rośnie eksport do innych krajów na całym świecie.

Rodzimy rynek

Podczas gdy na południu Brazylii (gdzie uprawia się ostrokrzew) mate jest bardzo popularna stanowiąc nieraz bardzo ważną część kultury Gauchos, im dalej na północ tym mniej ludzi zna ten napar. Północ opanowana jest niepodzielnie przez kawę i w wielu miejscach nawet nie słyszano o czymś takim, jak ostrokrzew paragwajski.

Ewentualnie na wschodnim wybrzeżu, na przyoceanicznych plażach często można spotkać obwoźnych sprzedawców napojów chłodzących na bazie suszu mate, wytwarzanych metodami domowymi.

Trudno nam w to uwierzyć, że gdzieś można nie znać yerby! Jednak trzeba zauważyć, że Brazylia jest krajem ponad 27 razy większym od Polski, gdzie południe kraju ma do północy tak daleko, że zupełnie inne gusta kulinarne, tradycje i przyzwyczajenia nie powinny już nikogo dziwić.

_ _ _ _ _
PRZYPISY:
1. PROGNÓSTICO AGROPECUÁRIO - ERVA-MATE 2021/2022, Governo do Estado do Paraná [online] https://www.agricultura.pr.gov.br/sites/default/arquivos_restritos/files/documento/2022-01/erva-mate.pdf [dostęp: 19 września 2022]

ŹRÓDŁA FOTOGRAFII:
Fot. 1. Chimarrão; źródło www.ervamategauchadaserra.com.br
Fot. 2. Terere: Pantaniero drinking terere tea, Pantanal, Brazil; fot. Frans Lanting; źródło: pinterest.com
Fot. 3. Mate Uruguay: El kit completo que se compró Claudia y Alfredo de Uruguay; źródło: pinterest.com

Sprawdź najchętniej wybierane Yerba Mate:


Paweł Piwowar

Paweł Piwowar

Aktywnie pije yerbę ponad 15 lat. Badał ją laboratoryjnie na studiach, opowiadał o niej światu, aż w końcu postanowił zostać najlepszym dilerem Yerba Mate w Polsce. Czy mu się udało, to już nie nam oceniać. Uwielbia cały dzień sączyć brazylijskie chimarrão lub klasyczne susze przyrządzone w małych naczynkach.

Proponujemy do dalszego czytania

Herbata Pu-erh — czy warto ją pić? Właściwości tej

Herbata Pu-erh — czy warto ją pić? Właściwości tej "czerwonej" herbaty

15 stycznia 2024
Czerwone herbaty cenione są za swoje właściwości odchudzające, lecz nie tylko! W tym artykule skupimy się na najpopularniejszej herbacie określanej powszechnie mianem "czerwonej" — Pu'erh. Jakie właściwości wykazuje herbata Pu-erh? Dlaczego warto ją pić? Komu poleca się picie tej "czerwonej" herbaty, a kto powinien jej unikać? Przeczytaj już teraz!
Naczynia z drewna algarrobo - właściwości, rodzaje i ciekawostki

Naczynia z drewna algarrobo - właściwości, rodzaje i ciekawostki

21 lutego 2023
Uwielbiane w Argentynie, natomiast w Polsce wciąż stanowią nieodkryty skarb. Naczynka do Yerba Mate z drewna algarrobo są naturalne i niesamowicie praktyczne!
Jak i gdzie przechowywać klasyczną yerbę? Jak przechowywać chimarrão?

Jak i gdzie przechowywać klasyczną yerbę? Jak przechowywać chimarrão?

02 czerwca 2022
O 3 rzeczach musisz wiedzieć koniecznie, aby twoja yerba przez długi czas zachowywała świeżość, zdrowie i smak.
Pajarito: recenzja marki, rodzaje i różnice w smakach

Pajarito: recenzja marki, rodzaje i różnice w smakach

29 kwietnia 2022
Jedna z najczęściej wybieranych marek Yerba Mate w Polsce. Paragwajska klasyka z wieloletnią tradycją. Czy znasz już pełen wachlarz smaków Pajarito? Wiesz czym się różni wersja Tradicional od Seleccion Especial? Wszystko wyjaśniamy w tym artykule.
Yerba Mate na prezent dla zaawansowanego Yerbopijcy
20 października 2020
GOTOWE POMYSŁY w cenach: do 90 zł, do 150 zł i bez limitu.
Święta coraz bliżej… Jakim podarunkiem sprawić radość bliskim, przyjaciołom, którzy piją mate? A może… samemu sobie? Sprawdź nasze niezawodne propozycje.
Butelkowana yerba domowej roboty: zaraź bliskich miłością do ostrokrzewu!
13 sierpnia 2023
Opracowaliśmy łatwy sposób na pokazanie większej liczbie znajomych, jak smakuje dobra yerba, bez konieczności przyrządzania pojedynczych zaparzek. Poznaj nasz przepis!
Dodatki do Yerba Mate: co można wrzucać do naczynka?
15 sierpnia 2021
Zastanawiasz się, jak urozmaicić codzienne picie yerby? Nie trzeba mieć półki z 50 rodzajami suszów, lecz dryg do radosnego eksperymentowania! W tym artykule, zapraszam do świata ziół, owoców, przypraw i… czego jeszcze? Sprawdź koniecznie!
Yerba Mate na prezent dla początkującego
18 października 2020
GOTOWE POMYSŁY w cenach: do 50 zł, do 150 zł i bez limitu.
Okres świąteczny zbliża się wielkimi krokami, a wraz z nim coroczny dylemat, co kupić bliskim na prezent. Yerba okazuje się być świetnym pomysłem. Jest turbo-zdrowa, oczyszcza i wzmacnia ciało, a nawet umysł. Zobacz nasz sprawdzone propozycje.
Yerba dla studentów i uczniów
24 września 2023
Czasem przyrządzenie yerby poza domem może stwarzać pozorne problemy, o których warto więcej powiedzieć. Jak pić yerbę w szkole czy na uczelni, gdzie jej działanie jest szczególnie przydatne?
© 2014-2024 Dobre Ziele. Wszelkie prawa zastrzeżone. Wykonanie strony internetowej weboski